Η ανάδειξη του ρόλου της παιδείας στη μακρόχρονη προσπάθεια του κρητικού λαού για την απελευθέρωσή του από την οθωμανική κυρι- αρχία καθ΄ όλο τον 19ο αι. και κυρίως την τελευταία εικοσαετία του (1887-1897) είναι ίσως ο πρωταρχικός στόχος αυτής της μελέτης. Η Παιδεία αναλαμβάνει ρόλο πρωταγωνιστικό στη μετάβαση της χριστιανικής Κοινότητας του νησιού: πολιτικά, προς την ελευθερία, κοινωνικά, προς την ανασυγκρότηση και το μετασχηματισμό, οικο- νομικά, προς την ανάπτυξη, πνευματικά, προς μία «νέα κρητική ανα- γέννηση». Κι αυτά όλα σε ένα πλαίσιο Ημιαυτονομίας που για πρώτη φορά καθιερώνεται στην Κρήτη με την υπογραφή της Σύμβασης της Χαλέπας (1878).